PRZELOTY I POBYT - KOSOWO

Transport, dojazd z Polski

Do Kosowa można dostać się na kilka sposobów. Najwygodniejszy i najszybszy to samolot, jednak z przesiadką w Wiedniu, Stambule lub Zurychu. Kolejny sposób to autobus z Belgradu, Skopie, Turany czy Niszu. Biorąc jednak pod uwagę potrzebę poruszania się później po terenie Kosowa, aby cokolwiek zwiedzić, to najlepszym środkiem transportu jest samochód. Najkrótsza droga do Kosowa wiedzie przez Słowację, Węgry oraz Serbię. Jest jednak kilka ważnych spraw, o których należy pamiętać. Najlepiej wjeżdżać do Kosowa od strony Serbii i tamtędy też wyjeżdżać. Wjeżdżając do Serbii należy dopilnować wbicia pieczątki do paszportu, bo potem to będzie ważna sprawa. Przy powrocie celnik uzna to za nielegalny wjazd do Serbii z Macedonii, bowiem Serbowie nie uznają w ogóle Kosowa jako państwa.

Na granicy Serbii z Kosowem trzeba uzbroić się w cierpliwość, bo odprawa odbywa się wahadłowo i bez pośpiechu. Zwykle spędza się tam ponad godzinę. Na granicy trzeba wykupić tamtejsze OC, na minimum 14 dni, co stanowi koszt 30-50 EUR. Cena ta waha się w dół i w górę co roku. Zielona karta nie jest tam honorowana. 

Noclegi

Obecnie baza noclegowa w Kosowie nie jest jeszcze zbyt rozwinięta, ale ta sytuacja zmienia się z roku na rok. Powstaje coraz więcej hoteli, niektóre w bardzo wysokim standardzie. Ale oprócz tego coraz więcej jest tańszych pensjonatów czy hoteli, a ofertę uzupełniają sprywatyzowane i wyremontowane stare hotele z czasów jugosłowiańskich. To jednak sytuacja w większych miastach, natomiast poza nimi nie jest tak różowo i trzeba liczyć na gościnności miejscowych. Jednakże chętnych, aby ugościć turystów za niewielkie pieniądze jest całkiem sporo, a przy okazji można bliżej poznać ich życie, zwyczaje i kuchnię. 

ATRAKCJE TURYSTYCZNE - KOSOWO

Wybierają się do Kosowa warto wiedzieć, które miejsca są warte zobaczenia. A atrakcji jest sporo, od stołecznej, dużej Prisztiny począwszy, poprzez małe, urokliwie miasteczka, na katedrze Visoki Decani skończywszy.

Prisztina

To stolica Kosowa od czasu proklamacji niepodległości, czyli od 17 lutego 2008r. i oczywiście największe miasto. Ludność stolicy to około 550 tyś mieszkańców, gdzie zdecydowaną większość stanowią Albańczycy.

Leży w Górach Dynarskich, a konkretnie w najbardziej znanej kotlinie, Kosowe Pole. To północno-wschodnia część terytorium Kosowa. Prisztina jest jednocześnie stolicą regionu o tej samej nazwie, ważnym ośrodkiem przemysłu, handlu i rzemiosła, a także nauki. Nie jest to może miasto typowe dla ruchu turystycznego, bo nie znajdziemy tu zabytków światowej sławy, ale i tak warto się tam wybrać. Można obejrzeć ciekawą orientalną architekturę, zabytkową wieżę zegarową, kilka pięknych meczetów, muzea. W najwyższym punkcie miasta można zwiedzić cmentarz wojenny, gdzie spoczywają członkowie UÇK, czyli Armii Wyzwolenia Kosowa.

To co sprawia, że Prisztina jest taka interesująca, to jej niespójny wizerunek, będący wynikiem wpływów różnych kultur i wydarzeń kształtujących kosowską rzeczywistość, których świadkiem było miasto. Zwiedzanie można zacząć od głównej ulicy, jaką jest Aleja Matki Teresy. Przy niej widać budynki rządowe i parlamentarne oraz Teatr Narodowy. Ciekawostką, choć nieco smutną, są zdjęcia zawieszane na płocie Parlamentu, na których widać portrety zaginionych Albańczyków. Nieopodal Alei znajdziemy Meczet Bazarowy z XV wieku, ufundowany przez sułtana Bajezyda na pamiątkę bitwy na Kosowym Polu. To najstarszy obiekt w Prisztinie. Dziś z dawnej świetności pozostał jedynie minaret. Obok można podziwiać zabytkową fontannę uliczną, zapewniającą ochłodę, tzw. shadervan.

Monaster Visoki Dečani

To główny monastyr serbskiej cerkwi prawosławnej, leżący 12 kilometrów od miejscowości Peć, w północno-zachodniej części Kosowa. Został założony przez króla Stefana Dečanskiego w roku 1037, jednak król niedługo po tym zmarł, a jego dzieło kontynuował syn, Stefan Duszan. Katedra jest największą średniowieczną budowlą tego typu na całych Bałkanach. Poświęcona została, Jezusowi Pantokratorowi, a na znak wyjątkowości tego miejsca wzniesiono ją z onyksowego marmuru w kolorze różowo-purpurowym i jasnożółtym. Monastyr ma imponujące rozmiary, zbudowany jest w stylu romańskim. Wnętrze świątyni ozdobione zostało ponad tysiącem bizantyjskich fresków przedstawiających główne tematy Nowego Testamentu. Dla turystów szczególnie interesujące są ikonostasy, ściany pokryte drewnianymi ikonami z XIV wieku, tron igumena (przełożonego monastyru) oraz bogato rzeźbiony sarkofag króla Stefana. Dzięki freskom katedra została wpisana na listę dziedzictwa światowego UNESCO. Aby ochronić tak ważny zabytek przed atakami miejscowych Albańczyków, katedrę objęto na stałe kontrolą ONZ i KFOR. 

Inne ciekawe miejsca w Kosowie 

Poza Prisztiną i wspomnianym monastyrem, warto wybrać się w kilka ciekawych miejsc tego kraju.

Gjakovë

Ciekawe miejsce, raczej do obejrzenia przejazdem. Warte zobaczenia są zabudowania stanowiące perełki osmańsko-kosowskiej architektury, a także Wielki Targ, ponoć, poza Stambułem drugi, co do wielkości w post osmańskiej Europie. Po za tym można obejrzeć klasztor i kilka meczetów.

Gjilan

To może dziwić, ale w tej miejscowości tętni życie towarzyskie, zwłaszcza w cieplejszych miesiącach. Miejscowość idealna na bazę wypadową do zwiedzania południowo-wschodniej części kraju, zwłaszcza, że nawet pytając na ulicy, zostaniemy skierowani od razu pod kilka adresów, gdzie znajdziemy pokój. Dzięki sporej ilości knajpek, turysta ma szansę zakosztować bałkańskich potraw i poobserwować życie tutejszych mieszkańców. Oprócz tego w Giljan można też co nieco zwiedzić. W starszej części miasta znajdziemy dwa ciekawe meczety, odnowiony po trzęsieniu ziemi Xhamia e Çarshisë oraz pochodzący z XIV wieku, Adem Jashari Xhamija e Medreses.

Mitrowica

To paradoksalnie chyba najciekawsza kosowska lokalizacja, ale nie ze względu na zabytki. Mitrowica to znana z mediów newralgiczna strefa serbsko-albańska. Miasto jest przedzielone rzeką Ibar, a po jej dwóch brzegach znajdują się dwa odmienne światy. Tu cerkwie, tam meczety, tu ceny w dinarach, tam w euro, tu cyrylica, tam alfabet łaciński. Najważniejszy jest jeden z trzech mostów. Nie ma nazwy, ale za to ma burzliwą, choć krótką historię. Został zbudowany przez francuski KFOR, a był i nadal jest najbardziej newralgicznym punktem w Kosowie. Po serbskiej stronie wieje nadal socjalistyczną Jugosławią, która wyziera z budynków, witryn sklepowych, restauracji, wyglądu mieszkańców. Ciekawostką są samochody. Jedne mają serbskie rejestracje, inne jeżdżą bez niej. To auta, którym numery nadały kosowskie urzędy a właściciele odmawiają ich używania. Po stronie albańskiej wszystko wygląda inaczej, sklepy, ludzie, knajpy. I chyba więcej w niej życia.

Pejë

Znajdziemy tu kilka zabytków kultury muzułmańskiej, ale niestety wraz ze śladami zniszczeń wojennych, bowiem nikt ich do tej pory nie odnowił. W zasadzie najważniejszy w miasteczku jest monastyr, ponieważ jest to siedziba Patriarchatu Serbskiej Cerkwi Prawosławnej.

Prizren 

To drugie, co do wielkości i najbardziej turystyczne miasto Kosowa. Jego malownicze położenie u stóp wzgórza i nad rzeką Lombardii oraz ilość zabytki sakralne, zarówno muzułmańskie, jak i prawosławne, to główne powody tak częstych wizyt turystów. Prizen jest też ważnym ośrodkiem kulturalnym Kosowa, a pod koniec XIX wieku odegrał kluczową rolę w odrodzeniu narodowym (Liga Prizreńska- pierwszy albański kongres w 1878r.) Miasto miało wiele szczęścia i prawie w ogóle nie ucierpiało w czasie wojny. 

Monastyr w Graćanicy

Kosowo pełne jest zabytków sakralnych, które są na tyle ważne, aby znaleźć się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Tak jest też w przypadku monastyru Gracanica. To monumentalna budowla z XIV wieku, położona niedaleko Prisztiny. Najważniejszym budynkiem jest cerkiew pod wezwaniem Matki Boskiej, która stanowi cenny zabytek bizantyjsko-serbskiej kultury. To świątynia o oryginalnym kształcie, a zdobienia jej wnętrza zapierają dech w piersiach.

Patriarchat Peć 

To centrum Serbskiego Kościoła Prawosławnego, gdzie siedzibę mają arcybiskupi. UNESCO umieściło ten zabytek w roku 2006 na swojej liście, ale w kategorii zabytków zagrożonych. Jednak okazało się, że pomimo działań wojennych, zabytek nie ucierpiał, a kiedy w kraju zapanował spokój poddano go renowacji. To ważne, ponieważ zabytki z XIII wieku stanowią niewielką część dorobku kultury światowej. Wartość zabytku podnoszą liczne sarkofagi biskupów i arcybiskupów, zdobione wyjątkowymi rzeźbami.

Sobór św. Jerzego w Prizrenie

Sobór jest dawną siedzibą biskupa eparchii obejmującej teren Kosowa, przypisanej do Serbskiego Kościoła Prawosławnego. Wybudowany w 1856 roku, ucierpiał znacznie w 2004, w wyniku zniszczeń dokonanych przez Albańczyków w czasie anty serbskich działań. I choć niedawno został odbudowany, to nadal można podziwiać go jedynie z zewnątrz.

Cerkiew Chrystusa Zbawiciela w Prizrenie. Cerkiew prawosławna udekorowana jest barwnymi freskami, które trochę ucierpiały w czasie pożaru w XIX wieku. Potem, w roku 2004, cerkiew została podpalona przez Albańczyków. Jednak po tych wszystkich tragicznych wydarzeniach, budynek został odrestaurowany z inicjatywy UNESCO. Do niedawna jednak obiekt był chroniony przez żołnierzy KFOR, a obecnie, choć już bez tej ochrony, nadal jest niedostępny dla zwiedzających. Można podziwiać go jedynie z zewnątrz.

Dolina Rugowa 

Punkt, który warto zaznaczyć na mapie swojej wędrówki. Dolina utworzona przez Pećką Bistricę to kanion o długości 25 km otoczony klifami wchodzącymi w skład Gór Przeklętych, a tym samym do parku narodowego Bjeshket. W tej okolicy szlaki nie są zbyt dobrze oznaczone, ale warto się tu zapuścić choćby po to, aby zobaczyć liczne gatunki motyli, które tu żyją (ponad 150 gatunków). Lasy tej okolicy gościły wielu pustelników oraz partyzantów Armii Wyzwolenia Kosowa.

Wodospad Białego Drinu

Znajduje się 10 km od Peji i Peć, we wsi Radac, a ma prawie 30 m wysokości. Wokół można znaleźć specjalne kładki i przejścia dla pieszych, dzięki czemu można wygodnie podziwiać słup spadającej wody, która często generuje tęczę. Wodospad przybiera na sile po zimie, kiedy topnieją śniegi w wyższej części gór.

HOTELE W KOSOVIE

W okolicy znajduje się wiele godnych polecenia obiektów oferujących zakwaterowanie.

KLIKNIJ I ZAREZERWUJ NOCLEG

INNE INFORMACJE - KOSOWO

Wizy 

To obowiązek, który obowiązuje głównie obywateli tych państw, które nie uznały odłączenia się Kosowa od Serbii. Obowiązek wizowy dotyczy więc Mołdawii, Białorusi, Ukrainy, Egiptu, Indii, Indonezji i Pakistanu. Ponadto to utrudnienie mają Chiny i Rosja, które utrudniają wejście Kosowa do ONZ. Turyści niektórych z tych krajów mogą się starać o wizy w konsulatach na swoim terenie, a inni dopiero na granicy Kosowa. Obywatele Polski nie są zobowiązani do posiadania takiej wizy. 

Ceny 

Ceny w Kosowie są dość niskie, ale ciekawa jest obowiązująca tam waluta. Kiedyś, do 2002 roku obowiązywał jugosłowiański dinar, potem o dziwo niemiecka marka. Stało się tak za sprawą masowych wyjazdów obywateli Kosowa za pracą do Niemiec. Zarobione przez nich pieniądze napływały do kraju w takiej skali, że stały się z czasem walutą obiegową. Podobnie stało się, kiedy Niemcy weszły do strefy euro, wtedy kosowskie sklepy zaczęły operować od razu europejską walutą. Przez ten cały czas można było zresztą płacić w dolarach czy frankach, a jedynie dinar ze swoją słabą pozycją ekonomiczną, został zepchnięty na bok. Dziś w Kosowie właśnie euro jest środkiem płatniczym, choć oczywiście sam kraj nie należy do strefy euro. Ceny są w wielu przypadkach niższe niż w Polsce. Nawet za czterogwiazdkowy, komfortowy hotel zapłacimy około 30 euro/noc. Artykuły podstawowe, w przeliczeniu na złotówki: chleb 2 zł, woda 1,50 zł, pomidory 4 zł. Używki także nie rujnują portfela: puszka piwa 2 zł, papierosy 8 zł. Warto zakupić miejscowe wina, które słyną z wyjątkowych walorów smakowych. To marka Stone Castle, a także kosowskie odmiany Chardonnay, Merlota czy Pinot Noir. Ich ceny w sklepach to 2-3 euro, więc nie jest to duży wydatek. 

Kuchnia

W Kosowie mamy szansę spróbować prawdziwej bałkańskiej i pokrewnych kuchni za niewielkie pieniądze. To duży wybór dań z jagnięciny i cielęciny, w tym kebaby i podobna do nich pleskavica. Popularny jest burek, czyli ciasto nadziewane mięsem i serem, a także pierożki z mięsem polane jogurtem, czyli manti. Do dań mięsnych często podaje się dodatki z papryki przygotowanej na wiele sposobów. Na przystawkę lub zakąskę do piwa warto zamówić sery, które w Kosowie mają wyjątkowy smak, najpopularniejsze to dragas i sharr. Biesiadę można zakończyć jednym z bardzo słodkich deserów, a najbardziej znany to baklava. W Kosowie, poza regionalnymi specjałami znajdziemy pozycje z kuchni międzynarodowej, jak pizza czy hamburgery. 

Muzyka

W Kosowie usłyszymy rytmy bałkańskie, które przewijają się w utworach folklorystycznych, ale także wplatane są w nowoczesne przeboje. Można tu usłyszeć wiele utworów zaliczanych do obecnej pop kultury, nagranych przez bałkańskich wykonawców, gdzie wyraźnie słychać rodzime, folkowe nuty. Jedno, czego nie znajdziemy w sklepie muzycznym i nie usłyszymy w kosowskim radio to oczywiście serbskie utwory. I lepiej o to nie pytać. 

Ludność 

Skład ludności zmieniał się na przestrzeni ostatniego stulecia. Wcześniej na tym terytorium dominowała ludność serbska, jednak z czasem, w wyniku różnych działań niepodległościowych i migracji ludności ta sytuacja się zmieniła. Dziś mieszkańcy Kosowa to w 90% Albańczycy. Pozostałe ludności to Serbowie i Gorani stanowiący 7% oraz Bośniacy, Turcy i Romowie po 1%. Ciekawostką jest fakt, który pomógł tej dominacji albańskiej. Na przełomie XX i XXI Albańczycy na tym terenie odnotowali drugi, co do wielkości przyrost naturalny w Europie (4-5 krotny wzrost populacji albańskiej w tych latach).

Klimat i obszar

Kosowo leży pomiędzy Czarnogórą, Macedonią, Albanią oraz pozostałą częścią Serbii. W roku 1999 był to obszar prawie 11 tyś km². Największe miasta to stolica Prisztina oraz Prizen na południowym zachodzie. Oba miasta to prężnie rozwijające się główne punkty Kosowa. Większość powierzchni kraju jest górzysta, z charakterystyczną rzeźbą krasową i niezliczonymi jaskiniami. Pomiędzy wzgórzami można znaleźć urokliwe kotliny, najbardziej znana to Kosowe Pole.

Kosowo leży w strefie podzwrotnikowej, panuje tu klimat kontynentalny. Chłodne zimy, gorące lato. Jak na teren górzysty przystało, pokrywa śnieżna utrzymuje się przeważnie od listopada do kwietnia. Temperatury podobne jak w Polsce, umiarkowane z incydentami siarczystych mrozów i męczących upałów. Z opadami jest podobnie, największe występują jesienią i wiosną.